Meningokokken

Meningokokken zijn bacteriën (Neisseria meningitidis)
En veroorzaken meningokokkenziekte of meningokokkose, dit is een ernstige infectie dat gekenmerkt wordt door meningitis (hersenvliesontsteking) en/of sepsis (bloedvergiftiging).

• De meningokokkenziekte blijft overal ter wereld endemisch voorkomen en veroorzaakt soms lokale uitbraken. In de ´meningitis-gordel´ ten zuiden van de Sahara zijn elk jaar tijdens het droge seizoen uitbraken van de ziekte, vroeger vooral met het serotype A, maar de laatste jaren vaker met serotypen C en W.
• Door het vaak acute en snelle verloop en de belangrijke morbiditeit en mortaliteit, blijft meningokokkenziekte een gevreesde ziekte.
• Zelfs bij snelle en adequate behandeling overlijdt 5 tot 10% van de patiënten met meningitis. Bij een fulminant verlopende sepsis bedraagt het sterftecijfer 20-50% binnen 24 uur, ondanks adequate, vroege behandeling.
• De twee grote risicogroepen voor een meningokokkeninfectie zijn baby's en tieners.

Vaccinatie tegen Meningokokken serotype C vanaf 2002 zorgde voor een forse daling van het aantal meningokokkeninfecties in België.
Meningokokken serotype B veroorzaken ongeveer de helft van de gevallen van invasieve meningokokkenziekte in België en er werd een toename gezien van invasieve infecties door meningokokken van serotypes W en Y.

Op basis van de huidige verhoogde incidentie van meningokokken Y en W in België en andere landen waaronder Nederland en het Verenigd Koninkrijk, de leeftijdsverdeling (baby's en tieners), een eventuele groepsbescherming voor niet-geïmmuniseerde personen (vooral zuigelingen en volwassenen), het verminderen van de immuniteit (daling van het aantal beschermende antilichamen doorheen de tijd) tegen meningokokken C bij adolescenten die als jonge kinderen gevaccineerd werden, beveelt de HGR aan om het vaccin tegen meningokokken C te vervangen door het geconjugeerd vaccin tegen meningokokken ACWY in het basisvaccinatieschema van de HGR voor kinderen van 15 maanden oud en om een vaccinatie met het geconjugeerd vaccin tegen meningokokken ACWY toe te voegen voor adolescenten van 15-16 jaar dat tegelijk met het Tdap-vaccin (tetanus, difterie, pertussis) wordt toegediend.
Daarnaast raadt de HGR aan om geval per geval te vaccineren tegen meningokokken B.

Van mens op mens, via de lucht (via druppeltjes: hoesten, spreken, niezen) of door direct nauw contact.

• hoge koorts
• verwardheid, slaperigheid
• hoofdpijn
• nekstijfheid
• braken
• overgevoeligheid voor licht en geluid
• het optreden van niet wegdrukbare bloedingen in de huid (van kleine petechiën tot grotere en confluerende ecchymosen), voorkomend op romp, extremiteiten en conjunctivae (oogbindvlies)

Zuigelingen en jonge kinderen, aspecifieke symptomen: een te lage temperatuur of koorts, suf, grauw zien, slecht drinken, prikkelbaarheid en luierpijn (ongewoon huilen vooral bij luierwisseling), braken en diarree en soms convulsies (onwillekeurige schokjes van het lichaam en/of wegdraaien van de ogen) of een bomberende fontanel.

Zeldzaam: chronische meningokokkenziekte: intermitterende koortspieken (koude rillingen, uitslag en pijnlijke gezwollen gewrichten) met symptoomloze intervallen van 2 tot 14 dagen.

Bij overleving van de ziekte, kans op restverschijnselen: leermoeilijkheden en concentratiestoornissen, epilepsie, doofheid, scheelzien, amputatie van ledematen, enz.

Vaccinatie tegen meningokokken wordt aanbevolen bij baby's, tieners, reizigers en risicogroepen (klik hier voor meer informatie).

• Neisvac-C®: het vaccin tegen meningokokken C (conjugaatvaccin) en het is geregistreerd voor immunisatie vanaf de leeftijd van 2 maanden. Dit vaccin werd in het basisvaccinatieschema sinds juli 2023 vervangen door het vaccin tegen meningokokken ACWY.
• Nimenrix®: een gecombineerd vaccin tegen meningokokken A, C, W, Y (conjugaatvaccin) en het is geregistreerd voor immunisatie vanaf de leeftijd van 6 weken. Het gecombineerde vaccin ACWY biedt bescherming vanaf tien dagen na vaccinatie en voor mensen vanaf 12 jaar die gevaccineerd werden met Nimenrix bedraagt de beschermingsduur minimaal 10 jaar.
• Menveo®: een gecombineerd vaccin tegen meningokokken A, C, W, Y (conjugaatvaccin) en het is geregistreerd voor immunisatie vanaf de leeftijd van 2 jaar. Het gecombineerde vaccin ACWY biedt bescherming vanaf tien dagen na vaccinatie en de bescherming duurt minstens vijf jaar.
• Bexsero®: een vaccin tegen meningokokken B (eitwitvaccin) en het is geregistreerd voor immunisatie vanaf de leeftijd van 2 maanden.
• Trumenba®: een vaccin tegen meningokokken B (eitwitvaccin) en het is geregistreerd voor de preventie van invasieve MenB-infecties vanaf de leeftijd van 10 jaar (eitwitvaccin).

Nimenrix® (vaccin tegen meningokokken ACWY) zit in het basisvaccinatieschema voor kinderen op 15 maanden, enkel dit vaccin in het basisschema is gratis.
De andere vaccins zijn niet gratis, ondanks het feit dat het sterk aangeraden wordt voor kinderen, tieners en risicogroepen.

De vaccinaties zijn veilig. De meest voorkomende bijwerkingen zijn vergelijkbaar voor de 5 vaccins: lokale gevoeligheid, verharding of roodheid ter hoogte van de injectieplaats en stijfheid van de arm.
Verder kunnen algemene symptomen zoals spier- of gewrichtspijn, hoofdpijn, vermoeidheid of koortsig gevoel optreden kort na vaccinatie.
Koorts kan vooral voorkomen wanneer bij jonge kinderen Bexsero tegelijkertijd met andere vaccins wordt toegediend. Daarom wordt aangeraden om systematisch paracetamol te geven wanneer Bexsero wordt gegeven samen met routinevaccins voor de leeftijd van 1 jaar.

• Kinderen: Het vaccin tegen meningokokken types ACWY (Nimenrix®) is sinds juli 2023 opgenomen in het basisvaccinatieschema: één dosis op 15 maanden. Kinderen worden dus niet langer alleen gevaccineerd tegen meningokokken type C, maar ook tegen meningokokken types A, W en Y.
• Adolescenten: De HGR adviseert sinds 2019 om bij adolescenten van 15-16 jaar vaccinatie tegen meningokokken ACWY met een conjugaatvaccin toe te voegen in combinatie met Tdap-vaccinatie (tetanus, difterie en pertussis).
• Vaccinatie tegen meningokokken B:
  Kinderen: de voorkeur wordt gegeven aan het 2+1 schema met 3 dosissen Bexsero®. Namelijk op 8 en 16 weken en een herhalingsinenting op de leeftijd van 11 à 14 maanden. Aangezien het vaccin tegelijkertijd wordt toegediend met andere vaccins van het basisvaccinatieschema kan preventief toediening van paracetamol overwogen worden.
  Adolescenten (15-19 jaar) en risicogroepen: twee dosissen met minstens 1 maand interval (Bexsero®) of een interval van 6 maand (Trumenba®); bij personen uit de risicogroepen is een herhalingsinenting te overwegen.