Meningokokken

Het samenvattend vaccinatieschema en meer informatie over onderstaande onderwerpen betreffende meningokokken, kunt u hier terugvinden: Vaccinatiefiche – publiek

Bent u arts of wilt u meer uitgebreide info, klik dan hier: Vaccinatiefiche - professional

Meningokokken zijn bacteriën (Neisseria meningitidis)
Veroorzaken meningokokkenziekte of meningokokkose, dit is een ernstige infectie dat gekenmerkt wordt door meningitis (hersenvliesontsteking) en/of sepsis (bloedvergiftiging).

• De meningokokkenziekte blijft overal ter wereld endemisch voorkomen en veroorzaakt soms lokale uitbraken. In de zogenaamde ´meningitis-gordel´ ten zuiden van de Sahara zijn elk jaar tijdens het droge seizoen uitbraken van de ziekte, vroeger vooral met het serotype A, maar de laatste jaren vaker met serotypen C en W.
• Door het vaak acute en snelle verloop en de belangrijke morbiditeit en mortaliteit, blijft meningokokkenziekte een gevreesde ziekte.
• Zelfs bij snelle en adequate behandeling overlijdt 5 tot 10% van de patiënten met meningitis. Bij een fulminant verlopende sepsis bedraagt het sterftecijfer 20-50% binnen 24 uur, ondanks adequate, vroege behandeling.
• De twee grote risicogroepen voor een meningokokkeninfectie zijn zuigelingen en tieners.

Vaccinatie tegen Meningokokken serotype C vanaf 2002: zorgde voor een forse daling van het aantal meningokokkeninfecties in België.
Meningokokken serotype B veroorzaken ongeveer de helft van de gevallen van invasieve meningokokkenziekte in België en er werd een toename gezien van invasieve infecties door meningokokken van serotypes W en Y.

>Omwille van het ernstig verloop van de ziekte is vaccinatie tegen de meest voorkomende serotypes van meningokokken dus belangrijk. HGR (2019): het vaccin tegen meningokokken-C in het basisvaccinatieschema van kinderen vervangen door het conjugaatvaccin tegen meningokokken ACW en Y en dit vaccin op latere leeftijd (adolescenten van 15-16 jaar) herhalen. Daarnaast raadt de HGR aan om geval per geval te vaccineren tegen meningokokken B.

Van mens op mens, via de lucht (via druppeltjes: hoesten, spreken, niezen) of door direct nauw contact.

• hoge koorts
• verwardheid, slaperigheid
• hoofdpijn
• nekstijfheid
• braken
• overgevoeligheid voor licht en geluid
• het optreden van niet wegdrukbare bloedingen in de huid (van kleine petechiën tot grotere en confluerende ecchymosen), voorkomend op romp, extremiteiten en conjunctivae (oogbindvlies)

Zuigelingen en jonge kinderen, aspecifieke symptomen: een te lage temperatuur of koorts, suf, grauw zien, slecht drinken, prikkelbaarheid en luierpijn (ongewoon huilen vooral bij luierwisseling), braken en diarree en soms convulsies (onwillekeurige schokjes van het lichaam en/of wegdraaien van de ogen) of een bomberende fontanel.

Zeldzaam: chronische meningokokkenziekte: intermitterende koortspieken (koude rillingen, uitslag en pijnlijke gezwollen gewrichten) met symptoomloze intervallen van 2 tot 14 dagen.

Bij overleving van de ziekte, kans op restverschijnselen: leermoeilijkheden en concentratiestoornissen, epilepsie, doofheid, scheelzien, amputatie van ledematen, enz.

• Neisvac-C: het vaccin tegen meningokokken C (conjugaatvaccin) en het is geregistreerd voor immunisatie vanaf de leeftijd van 2 maanden.
• Nimenrix: een gecombineerd vaccin tegen meningokokken A, C, W, Y (conjugaatvaccin) en het is geregistreerd voor immunisatie vanaf de leeftijd van 6 weken. Het gecombineerde vaccin ACWY biedt bescherming vanaf tien dagen na vaccinatie en voor mensen vanaf 12 jaar die gevaccineerd werden met Nimenrix bedraagt de beschermingsduur minimaal 10 jaar.
• Menveo: een gecombineerd vaccin tegen meningokokken A, C, W, Y (conjugaatvaccin) en het is geregistreerd voor immunisatie vanaf de leeftijd van 2 jaar. Het gecombineerde vaccin ACWY biedt bescherming vanaf tien dagen na vaccinatie en de bescherming duurt minstens vijf jaar.
• Bexsero: een vaccin tegen meningokokken B (eitwitvaccin) en het is geregistreerd voor immunisatie vanaf de leeftijd van 2 maanden.
• Trumenba: een vaccin tegen meningokokken B (eitwitvaccin) en het is geregistreerd voor de preventie van invasieve MenB-infecties vanaf de leeftijd van 10 jaar (eitwitvaccin).

Neisvac-C (vaccin tegen meningokok C) zit in het basisvaccinatieschema voor kinderen op 15 maanden, enkel dit vaccin is gratis.
De andere vaccins zijn niet gratis, ondanks het feit dat het sterk aangeraden wordt voor kinderen, tieners en risicogroepen.

De vaccinaties zijn veilig. De meest voorkomende bijwerkingen zijn vergelijkbaar voor de 5 vaccins: lokale gevoeligheid, verharding of roodheid ter hoogte van de injectieplaats en stijfheid van de arm.
Verder kunnen algemene symptomen zoals spier- of gewrichtspijn, hoofdpijn, vermoeidheid of koortsig gevoel optreden kort na vaccinatie.
Koorts kan vooral voorkomen wanneer bij jonge kinderen Bexsero tegelijkertijd met andere vaccins wordt toegediend. Daarom wordt aangeraden om systematisch paracetamol te geven wanneer Bexsero wordt gegeven samen met routinevaccins voor de leeftijd van 1 jaar.

• Kinderen: De HGR adviseerde in 2019 om bij kinderen van 13-15 maanden het vaccin tegen meningokokken-C in het basisvaccinatieschema te vervangen door het conjugaatvaccin tegen meningokokken ACWY (Nimenrix).
• Adolescenten: De HGR adviseerde in 2019 om bij adolescenten van 15-16 jaar vaccinatie tegen meningokokken ACWY met het conjugaatvaccin toe te voegen in combinatie met Tdap-vaccinatie (tetanus, difterie en pertussis).
• Vaccinatie tegen meningokokken B:
  Kinderen: de voorkeur wordt gegeven aan het 2+1 schema met 3 dosissen Bexsero. Namelijk op 8 en 16 weken en een herhalingsinenting op de leeftijd van 11 à 14 maanden. Aangezien het vaccin tegelijkertijd wordt toegediend met andere vaccins van het basisvaccinatieschema kan preventief toediening van paracetamol overwogen worden.
  Adolescenten (15-19 jaar) en risicogroepen: twee dosissen met minstens 1 maand interval (Bexsero) of een interval van 6 maand (Trumenba); bij personen uit de risicogroepen is een herhalingsinenting te overwegen.